مقدمه‌ای بر پرانایاما ( حرکات تنفسی )

پرانا را کنترل تنفس توصیف کرده‌اند .اگرچه این تعبیر و تفسیر با توجه به شکل تمرین‌ها صحیح به نظر می‌رسد اما گویای واقعی معنوی کامل آن نیست واژه پرانایاما از دو واژه ریشه ای  «پرانا» و «آیا ما» گرفته شده است. پرانا انرژی حیاتی و یا انرژی است که تمام جهان هستی را احاطه کرده است .این نیرو در تمام اشیا از جماد ، نبات و حیوان وجود دارد . در مقاله مقدمه‌ای بر پرانایاما ( حرکات تنفسی ) با سایت راه رشد همراه باشید.

حیوان و انسان پرانا را از طریق تنفس جذب بدنمی کنند .با این که پرانا ارتباط نزدیکی با هوایی که ما تنفس می کنیم دارد، معهذا پرانا هوا نیست اگرچه دقیقا با هوا نزدیکی دارد.پرانا عنصری است لطیف تر از هوا و می‌توان آن را به عنوان انرژی موجود در تمام ذرات کهکشان تعریف کرد .

پرانایاما با به کارگیری تنفس باعث جریان یافتن پرانا در کانال های انتقال انرژی نادی ها در بدن پرانیک می‌شود.

هدف نهایی انجام تمرین‌های پرانایاما دستیابی به کنترل جریان پرانا در بدن است به پرانایاما نباید به عنوان یک سری تمرینات تنفسی که باعث افزایش دخول اکسیژن به بدن می شود توجه کرد، گرچه وارد شدن اکسیژن در بدن یکی از جنبه های بسیار سودمند این تمرینات است اما عملکرد پرانامایا نیروی حیاتی مبحث دیگری است شیوه های تمرینی کنترل تنفس پرتو جو را قادر می‌سازد تا با تقویت پرانا و تصفیه نادی‌ها مسیر زندگی را در فرامرزی هوش  عادی قرار دهد.

سیمای چهارگانه تنفس

در تمرینات کنترل تنفس ما چهار جنبه بسیار مهم را به شرح زیر مشاهده می کنیم.

۱-دم (پوراکا)

۲-بازدم(ریچاکا)

۳-حبس دم(آنتار کومبهاکا)

۴-حبس بازدم(بهیر کومبهاکا)

تمرینات تنفسی جریان پرانا را در نادی ها منظم می‌کند و آنها را تصفیه و متعادل می کند بدین سبب ظرفیت فیزیکی و روانی افزایش می یابد.

تنفس و فرآیند زندگی

روش و روند زندگی با بدن پرانیک کامل می‌شود و فعالیت‌های فیزیکی مانند حرکات بدنی ،خواب ،تهیه غذا، ارتباطات حسی و جنسی ناشی از تاثیرات پرانا در بدن پرانیک است.فعالیت های مغزی مانند احساس و تفکر تاثیر بیشتر از فرآیندهای فیزیکی دارند و عدم تعادل بین سیستم های عصبی و ناهماهنگی های استرس زا در فعالیت روزانه موجب احتباس پرانا در بدن می شوند که نتیجه آن کاهش نیروی حیاتی و آماده ساختن بدن برای قبول انواع بیماری هاست.

روش های عملی کنترل تنفس این روند را در بدن معکوس می‌کند و با ایجاد تعادل بین پراناها بدن را در برابر بیماری ها مقاوم کرده، سلامت شخص را تضمین می‌کند. به منظور بهره مندی بیشتر همواره این تمرینات در پی تمرینات بدنی( آسانا ها )انجام می شوند.

تنفس،تندرستی و پرانا:

تنفس حیاتی ترین انرژی در بدن است که روی تمام فعالیت های سلولی حتی سلول های مغزی اثر مستقیم دارد هر فرد

تنفس،تندرستی و پرانا:

تنفس حیاتی ترین انرژی در بدن است که روی تمام فعالیت های سلولی حتی سلول های مغزی اثر مستقیم دارد هر فرد در هر دقیقه ۱۵ مرتبه و هر روز ۲۱۶۰۰ مرتب نفس می‌کشد.

سوخت و ساز بدن، تامین اکسیژن لازم برای توانمند کردن عضلات، ترشح غدد و عملیات مغزی با تنفس ارتباط مستقیم دارد در واقع تنفس با تمام مراحل عملکرد بدن و مراحل زندگی عجین شده است اغلب افراد به اهمیت تنفس ناآگاه و به اعمال حیاتی آن بی توجه تند. از این رو در اصلاح تنفس طبیعی که به غلط آن را انجام می‌دهند سستی می کند و به رنج بیماری های گوناگون که ناشی از تنفس غلط است تندر می‌دهد آنان همواره قسمت ناچیزی از شش ها را از هوا پر می‌کنند.

تنفس صحیح و توسعه گنجایش شش ها تنها راه اخذ اکسیژن کافی و تامین نیروی حیاتی است که ضامن سلامت بدن می باشد تمرینات تنفسی این مسیر صحیح را به ما می آموزد و آنچه در این مقاله ذکر شده است آموزش صحیح تنفس است.علیرغم تنفس های نامنظم که موجب اختلالات مغزی و بدنی می گردند تنفس های عمیق و آهسته و منظم ذهن را آرام و سلولهای مغزی را تغذیه می‌کند زمانی که اختلال و عدم هماهنگی در ساختار بدنی ایجاد شود عدم تعادل شخصیتی و کارکرد آن مسلم خواهد بود .

چون تمرینات تنفسی که در سیستم یوگا مطرح است توجه و عمل شود، بازسازی تنفس طبیعی و کنترل تنفس که موجب آرامش جسم و جان است، به دست می آید.

نکات اصلی برای تمرین کننده:

در متون سنتی اشاره به قوانین و تعالیم منظمی درباره پرانایاما شده است.نکات اصلی تمرینات شامل اعتدال و تعادل و احساس عمومی نسبت به ملاحظه درون و بیرون اشیا و زندگی است. با این وجود برای تمام افرادی که آرزوی پیشرفت در تمرینات را دارند وجود یک پرتو بخش یا معلم ها ضروری است.

تنفس:تنفس باید همیشه از سوراخ های بینی انجام شود مگر اینکه به منظور خاصی از دهان استفاده شود سوراخ های بینی باید به طور منظم با نتی تمیز شوند در طول انجام تمرین نسبت به سوراخهای بینی آگاهی داشته باشید موقع در سوراخ های بینی باید منبسط شوند و هنگام بازدم در وضعیت طبیعی باشند.

زمان تمرین:بهترین زمان برای تمرین صبح زود است که بدن تازه و ذهن آرام است اگر این زمان مقدور نبود هنگام طلوع خورشید مناسب است. قبل از خواب هم می‌توان تمرینات را انجام داد. سعی کنید که هر روز در وقت معین و ثابتی تمرین را اجرا کنید تمرینات منظم پرانای بدن را افزایش می دهد سعی کنید در وضعیت‌های نامناسب و هیجانی تمرین تنفس انجام ندهید.

مکان تمرین:مکان تمرین باید تمیز و پاک و آرام باشد از اتاقی که هوای گردآلود دارد برای تمرین پرهیز کنید. به طور کلی از تمرین در نور مستقیم خورشید اجتناب شود به استثنای صبح زود و طلوع خورشید که مفید است. تمرین در هوای سرد و یا کثیف و آلوده و زیر پنکه و کولر مناسب نیست زیرا ممکن است ایجاد سرماخوردگی کند

وضعیت نشستن: برای تمرین انتخاب یک حالت راحت از وضعیت های مراقبه لازم است.

در طول انجام تمرین بدن باید آرام و بی حرکت باشد مناسب ترین و سودمندترین وضعیت ها ،وضعیت نیلوفر و استاد برای آقایان و بانوان است در این وضعیت ها تا آنجا که ممکن است بدن باید وانهاده باشد در طول تمرین سر و ستون فقرات راست نگه داشته شود حتماً باید از یک زیر انداز که از الیاف طبیعی باشد استفاده شود.

مطابقت:تمرینات تنفسی باید بعد از آساناها و قبل از مراقبه انجام شود. بعد از تمرینات پرانایام تنها می توان در وضعیت شاواسانا بدن را وانهاده کرد.

لباس:زمانی که مشغول تمرین هستید باید از لباس مناسب و گشاد و از جنس پشم یا کتان استفاده کنید اگر احساس می کنید که هوا سرد است حتما باید بدن را با پارچه ضخیم بپوشانید.

استحمام:قبل از تمرین سعی کنید حمام کنید و اگر مقدور نبود دست و صورت و پاها را بشویید .تا نیم یا یک ساعت بعد از تمرین از گرفتن حمام خودداری نمایید زیرا حرارت بدن بعد از تمرین برای حمام گرفتن مناسب نیست.

شکم خالی:بعد از صرف غذا صبر کنید تا ۳ الی ۴ ساعت سپری شود آنگاه تمرین را آغاز کنید غذای موجود در شکم روی دیافراگم و شش ها فشار وارد می کند و تنفس را با مشکل مواجه می نماید.

رژیم غذایی:یک رژیم غذایی متعادل حاوی پروتئین کربوهیدرات و ویتامین برای اغلب تمرین ها سودمند است .ترکیبی از حبوبات ،میوه ،سبزیجات تازه و مقدار کمی شیر اگر لازم باشد توصیه شده است توصیه درباره تغییر رژیم غذایی زیاد است اما هر تغییر باید با مشورت پرتوبخش انجام گیرد.

اجتناب از فشار:در انجام تمام تمرینات تنفسی مهم است که همیشه به خاطر داشته باشد تمرین نباید با فشار ،با سرعت و بیش از توان انجام گیرد به طور دقیق آن را مانند آسانا انجام دهید‌ اگر به کسی توصیه شود که تمرین تنفسی را تا زمان خاصی طولانی کند قبل از انجام باید پیشرفت نسبی داشته باشد و به ساختار آن تمرین هوشیار باشد.

ممنوعیت:موقع بیماری نباید تمرینات تنفسی را انجام دهید مگر تمرینات ساده، مانند آگاهی از تنفس ،تنفس شکمی آن هم در حالت شاو آسانا.

همیشه قبل از شروع تمرینات درباره آنها با معلم یوگا مشورت کنید .

دخانیات سیگار و تنباکو برای تمرینات تنفسی نامناسب است و باید ترک شوند.

دکتر مهدی اشرف زاده دبیر هیات ورزشهای همانی مشهد | مسیر رشد