طب آیورودا و فلسفه و پیدایش آن

آیورودا چیست؟

آیورودا تشکیل شده از دو کلمه به زبان سانسکریت است؛ آیور به معنی زندگی و ودا به معنی دانش است. طب آیورودا روشی برای به دست آوردن دانش، مذهب و فلسفه است که هدف آن افزایش خوبی، طول عمر و در نهایت خودشناسی فرد است. طب آیورودا یک علم حیات است پس برای شناخت آن باید اول حیات را بشناسیم. با سایت راه رشد همراه باشید.

در طب آیورودا حیات تشکیل شده است از حواس، ذهن، بدن و روح. طب آیورودا قدیمی ترین شیوه درمانی در دنیا است که قدمت آن را به حدود 5000-2500 سال قبل تخمین می زنند که توسط حکیمان هیمالیایی نوشته شده بود. فلسفه آن براساس فلسفه خلقت قرار داده شده است. بر اساس این فلسفه منشا تمام موجودات آگاهی کیهانی است که در دو اصل مذکر و مونث متجلی می شود. انرژی نر بی رنگ، بی شکل و مافوق است که در پیدایش جهان نقش فعالی ندارد. پس انرژی نر فاقد انتخاب، آگاهی بوده و غیر فعال است. در مقابل انرژی ماده یا پراکریتی دارای شکل، رنگ، آگاهی و اراده الهی است که تمایل به تکثیر شدن دارد. پراکریتی تمام اشکال را در جهان خلق می کند که اولین آن شعور کیهانی است. شعور کیهانی نفس را به وجود می آورد. سپس نفس در پنج حس و پنج ارگان حرکتی شکل می گیرد.

غرایز اصلی و عناصر پنج گانه در طب آیورودا

بر اساس آموزش های طب آیورودا هر انسانی دارای 4 غریزه اصلی است که عبارتند از: معنویت، مالی، زاد و ولد و غریزه ی گرایش به رهایی. سلامت خوب و متعادل زیربنایی است برای برآوردن این غرایز. گفتیم که دانش آیورودا از آگاهی کیهانی سرچشمه میگیرد. این آگاهی انرژی است که به صورت پنج عنصر اولیه شامل اتر (فضای خالی)، هوا، آتش، آب و خاک ظاهر می گردد. در ادامه جایگاه این پنج عنصر را در بدن بررسی می کنیم. اتر فضاهایی در بدن مانند دهان، بینی و مجاری تنفسی است. آتش در بدن همان عامل سوخت و ساز است، آتش در سیستم گوارش عمل می کند و همچنین شبکیه چشم را که درک کننده نور است را به حرکت می اندازد. آب در بدن به صورت شیره های ترشح شده گوارشی . غدد بزاقی در غشای مخاطی و پلاسما ظاهر می شود. خاک عامل ایجاد ساخت های جامد مانند استخوان ها، غضروف ها، ناخن ها، تاندون ها، عضلات، پوست و مو است. هر کدام از این عناصر به شکل پنج حس و پنج عملکرد فیزیولوژی در بدن نمایان می شود که در ادامه مقاله می خوانیم. اتر با حس شنوایی ارتباط دارد و عضو مرتبط با آن گوش است. عمل این عضو نطق است که عضو های مرتبط با نطق زبان، طناب های صوتی و دهان است. هوا مرتبط با حس لامسه است و ارگان حسی مرتبط با هوا پوست است. عمل این عضو نگه داشتن و گرفتن است که عضو مربوط به آن دست ها است. آتش در ارتباط حس بینایی است و ارگان حسی آن چشم است؛ عمل این ارگان راه رفتن است و عضو مرتبط با آن پا ها هستند. آب مربوط به حس چشایی است و ارگان حسی آن زبان است. عمل این ارگان زاد و ولد بوده و ارگان مربوط به آن دستگاه تناسلی است. خاک با حس بویایی مرتبط است و عضو حسی آن بینی است و عمل این عضو دفع کردن است و عضو مرتبط با عمل دفع هم مقعد است. مهم ترین و پایه ای ترین اصول طب آیورودا مبتنی بر سه دوشا یا مزاج است: واتا، پیتا و کافا. واتا ترکیب اتر و هوا است(غلبه هوا) که کنترل کننده حرکات است. پیتا ترکیب آتش و آب (غلبه آتش) و کنترل کننده سوخت و ساز است. کافا ترکیب خاک و آب (غلبه آب) است و کنترل کننده ساختار است. بافت های بدن در این علم هفت گروه اصلی هستند شامل: سلول های خونی، بافت چربی، بافت عضلانی، بافت استخوانی، مغز استخوان، پلاسما و بافت تولید مثل. سه محصول زاید بدن را هم ادرار، مدفوع و عرق می دانند.

تشخیص و درمان:

در شرایط طبیعی دوشا ها، بافت ها و زوائد با توجه به کیفیت، کمیت و کارکردشان در تعادل با یک دیگر اند. اگر این تعادل نباشد بسته به عوامل مختلف درونی و بیرونی، ممکن است عدم تعادل دوشاها و نهایتا بیماری رخ دهد. وقتی میزان سموم بدن خیلی زیاد می شود، بدن برای دفع این سموم پاک سازی انجام می دهد که به آن پانچاکارما می گویند. بر حسب اینکه کدام مزاج در بدن غالب باشد، سه حالت اصلی وجود دارد. مثلا اگر فردی از نوع واتا باشد، یعنی خصوصیات واتا بر بدنش غلبه دارد. برای تشخیص در طب آیورودا از روش های تشخیص و معاینه فرد، گفت وگو درباره عادات و علایق فرد، ویژگی های سرشتی و خانوادگی استفاده می شود. مثلا فردی با خصوصیات آب ریزش بینی، حساسیت، افزایش وزن، تجمع مایعات و رخوت نمایانگر غلبه آب است؛ یعنی دوشای وی کافا است. برای درمان این فرد استفاده از غذاهای گرم، خشک، سبک و گیاهان گرم مانند زنجبیل و دارچین و همچنین انجام یوگا و فعالیت های فیزیکی توصیه می شود. طب آیورودا این امکان را به وجود می آورد تا به هر فرد به عنوان یک مجموعه واحد متشکل از سه مزاج نگاه شود و برنامه درمانی مختص به او طراحی شود.

دکتر مهدی شرف زاده مدرس یوگا | مسیر رشد